Cách kiểm tra Aptomat bằng đồng hồ vạn năng

Aptomat là thiết bị bảo vệ quan trọng trong hệ thống điện, giúp ngắt dòng khi xảy ra sự cố quá tải hoặc ngắn mạch. Tuy nhiên, sau thời gian sử dụng, aptomat có thể bị hỏng mà mắt thường khó phát hiện. Trong trường hợp đó, cách kiểm tra aptomat bằng đồng hồ vạn năng là một phương pháp đơn giản và hiệu quả để xác định tình trạng hoạt động của thiết bị. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách kiểm tra aptomat đúng kỹ thuật, dễ thực hiện và an toàn.

Aptomat là gì và tại sao cần kiểm tra bằng đồng hồ vạn năng?

Aptomat là thiết bị điện tự động ngắt mạch khi phát hiện dòng điện vượt quá mức an toàn, bảo vệ hệ thống điện và thiết bị khỏi hư hỏng. Có nhiều loại aptomat như MCB, MCCB, RCCB, mỗi loại phục vụ mục đích khác nhau (bảo vệ quá tải, chống rò điện, v.v.). Kiểm tra aptomat định kỳ bằng đồng hồ vạn năng giúp:

• Đảm bảo an toàn: Phát hiện sớm các lỗi như hỏng cơ chế ngắt hoặc rò rỉ điện.

• Tăng tuổi thọ hệ thống: Giảm nguy cơ hư hỏng do sự cố điện.

• Tiết kiệm chi phí: Ngăn ngừa các thiệt hại lớn từ chập điện hoặc cháy nổ.

Chuẩn bị trước khi kiểm tra aptomat

Trước khi thực hiện kiểm tra, bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn và kết quả chính xác:

Thiết bị và công cụ:

• Đồng hồ vạn năng (multimeter) chất lượng cao, ví dụ Fluke 117, UNI-T UT61E hoặc Kyoritsu 1009.

• Găng tay cách điện, giày cách điện và kính bảo hộ.

• Tua vít cách điện để tháo lắp aptomat.

• Sơ đồ hệ thống điện để xác định vị trí aptomat cần kiểm tra.

Môi trường làm việc:

• Ngắt toàn bộ nguồn điện vào hệ thống trước khi kiểm tra.

• Đảm bảo khu vực làm việc khô ráo, không có nước hoặc độ ẩm cao.

• Kiểm tra ánh sáng đầy đủ để thao tác chính xác.

An toàn:

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của đồng hồ vạn năng và aptomat.

• Kiểm tra đồng hồ vạn năng hoạt động tốt, pin đầy và không bị hư hỏng.

• Không chạm vào các bộ phận kim loại của đồng hồ hoặc aptomat khi hệ thống còn điện.

Hướng dẫn cách kiểm tra aptomat bằng đồng hồ vạn năng

Dưới đây là các bước chi tiết để kiểm tra aptomat bằng đồng hồ vạn năng, áp dụng cho cả MCB và RCCB:

Bước 1: Ngắt nguồn và xác định aptomat

Ngắt nguồn điện chính, xác định aptomat cần kiểm tra bằng sơ đồ hoặc nhãn dán.

Bước 2: Kiểm tra tính liên tục

Chuyển đồng hồ sang chế độ continuity (Ω). Đặt đầu dò vào hai cực Line và Load (aptomat OFF). Nếu có tiếng bíp hoặc giá trị gần 0 Ω, tiếp điểm lỗi; nếu vô cực, aptomat bình thường.

Bước 3: Kiểm tra điện áp

Bật nguồn, chuyển đồng hồ sang đo AC (~V, thang 250V). Đặt đầu dò vào Line và Load. Bật aptomat ON: nếu hiển thị 220-240V, aptomat hoạt động tốt. Tắt OFF: nếu về 0V, cơ chế ngắt ổn; nếu không, aptomat hỏng.

Bước 4: Kiểm tra rò rỉ điện (RCCB)

Chuyển đồng hồ sang đo dòng AC (~A, thang 10mA). Kết nối tải nhỏ (bóng đèn 40W) giữa Load và Ground. Bật RCCB: nếu ngắt ngay và đồng hồ không ghi dòng, RCCB tốt; nếu không, RCCB lỗi.

Bước 5: Kiểm tra nút Test (RCCB)

Nhấn nút “Test” trên RCCB. Nếu ngắt ngay, cơ chế hoạt động tốt; nếu không, RCCB hỏng.

Bước 6: Xử lý kết quả

Ghi lại kết quả đo. Nếu aptomat lỗi (không ngắt, dính tiếp điểm), thay bằng sản phẩm từ Schneider, Siemens, hoặc LS. Kiểm tra lại sau khi thay.

Các lỗi thường gặp và cách khắc phục

1. Aptomat không ngắt khi có dòng rò

Lỗi này thường gặp ở aptomat chống rò (RCCB), khi thiết bị không tự ngắt dù có dòng rò, tiềm ẩn nguy cơ điện giật. Nguyên nhân có thể do tiếp điểm dính, ẩm mốc, hoặc hệ thống nối đất kém. Cách khắc phục: kiểm tra dây tiếp đất bằng đồng hồ vạn năng, vệ sinh hoặc thay aptomat nếu cần. 

2. Aptomat OFF nhưng vẫn có điện

Nếu aptomat đã gạt về OFF nhưng vẫn có điện ở đầu ra, có thể tiếp điểm bên trong đã bị dính do cháy xém hoặc mòn. Khắc phục bằng cách tháo aptomat ra kiểm tra, nếu thấy dấu hiệu hư hỏng thì nên thay mới. Sau khi thay, dùng đồng hồ vạn năng kiểm tra lại để đảm bảo aptomat thực sự ngắt mạch.

3. Đồng hồ vạn năng không hiển thị

Trường hợp đồng hồ không hiển thị kết quả thường do pin yếu, dây đo lỏng, chọn sai chế độ đo (AC/DC). Hãy thay pin, kiểm tra lại dây và chọn đúng thang đo (thường là 250–500V). Nếu vẫn lỗi, thử thiết bị khác hoặc mang đi bảo hành. Ưu tiên dùng đồng hồ chất lượng cao từ Fluke, Kyoritsu, Hioki để đảm bảo độ chính xác.

Lựa chọn đồng hồ vạn năng phù hợp

Để kiểm tra aptomat hiệu quả, bạn nên chọn đồng hồ vạn năng có các tính năng sau:

• Dải đo rộng: Hỗ trợ đo điện áp AC/DC từ 0-1000V, dòng điện từ 10mA-10A.

• Tiêu chuẩn an toàn: Đạt chuẩn CAT III (600V) hoặc CAT IV (1000V) để sử dụng trong môi trường điện áp cao.

• Tính năng bổ sung: Hỗ trợ đo tính liên tục, điện trở, và có màn hình LCD rõ nét.

• Thương hiệu uy tín: Fluke, Kyoritsu, Extech, hoặc UNI-T là những lựa chọn đáng tin cậy.

Xem thêm: Tư vấn nên mua đồng hồ vạn năng loại nào tốt nhất?

Một số mẫu đồng hồ vạn năng được khuyên dùng:

• Đồng hồ vạn năng KYORITSU 1009: Thiết kế bền bỉ, dễ sử dụng, phù hợp cho công trình điện và kiểm tra aptomat dân dụng.

• Đồng hồ vạn năng kỹ thuật số SMARTSENSOR ST890D: Giá thành hợp lý, tích hợp nhiều tính năng đo, lý tưởng cho cả người dùng gia đình và thợ điện.

• Đồng hồ vạn năng bỏ túi HIOKI 3244-60: Nhỏ gọn, tiện lợi, phù hợp cho các công việc kiểm tra nhanh và di động.

• Đồng hồ vạn năng, đo nhiệt độ FLUKE 87V: Độ chính xác cao, tích hợp khả năng đo nhiệt độ, lý tưởng cho thợ điện chuyên nghiệp trong môi trường công nghiệp.

So sánh các loại aptomat phổ biến

Tiêu chí	MCB	RCCB	MCCB
Chức năng	Bảo vệ quá tải, ngắn mạch	Chống rò điện	Bảo vệ quá tải, ngắn mạch (dòng cao)
Dải điện áp	230V/400V	230V/400V	400V-690V
Ứng dụng	Dân dụng, công nghiệp nhẹ	Dân dụng, chống giật	Công nghiệp lớn
Giá thành	Thấp	Trung bình	Cao

MCB và RCCB thường được kiểm tra bằng đồng hồ vạn năng trong các hệ thống điện dân dụng, trong khi MCCB yêu cầu thiết bị đo chuyên dụng hơn do dòng định mức cao.

Kết luận

Kiểm tra aptomat bằng đồng hồ vạn năng không chỉ giúp bạn phát hiện kịp thời các sự cố tiềm ẩn mà còn góp phần bảo vệ toàn bộ hệ thống điện trong gia đình hoặc công trình. Với vài thao tác cơ bản, bạn có thể chủ động đánh giá thiết bị mà không cần tháo rời phức tạp. Nếu cần thêm thiết bị đo điện chính hãng, độ chính xác cao, đừng ngần ngại liên hệ Etech Việt Nam để được tư vấn tận tình và lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất.