Hướng dẫn cách đo cuộn cảm bằng đồng hồ vạn năng VOM

Cuộn cảm là một linh kiện quan trọng trong các mạch điện tử, mạch lọc, bộ nguồn xung và nhiều thiết bị điện. Để kiểm tra và xác định tình trạng của cuộn cảm sống hay chết thì việc sử dụng đồng hồ vạn năng là phương pháp phổ biến, nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đo đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách đo cuộn cảm bằng đồng hồ vạn năng đúng kỹ thuật, tránh sai số và hỏng hóc thiết bị.

Hướng dẫn cách đo cuộn cảm bằng đồng hồ vạn năng

Chọn đồng hồ vạn năng phù hợp

Không phải đồng hồ vạn năng nào cũng có chức năng đo cuộn cảm. Bạn cần chọn thiết bị có ký hiệu “L” hoặc “H” trên thang đo. Một số model chất lượng được khuyên dùng:

• Đồng hồ đo cuộn cảm APECH AM-178: Độ chính xác cao, phù hợp cho kỹ thuật viên chuyên nghiệp.

• Kyoritsu 1109S: Đa năng, dễ sử dụng cho người mới bắt đầu.

• Sanwa LCR700: Hỗ trợ đo điện cảm, điện dung và điện trở chính xác.

• Các bạn có thể xem thêm nhiều loại chuyên dụng khác tại đây: Đồng hồ vạn năng chính hãng GIÁ RẺ Số#1 Việt Nam

Nếu đồng hồ không có chế độ đo “L”, bạn có thể sử dụng thang đo điện áp hoặc điện trở để đo gián tiếp, như hướng dẫn dưới đây.

Chuẩn bị trước khi đo

Để đảm bảo kết quả chính xác và an toàn, hãy chuẩn bị:

• Làm việc ở nơi khô ráo, tránh nhiễu từ trường mạnh.
• Ngắt nguồn điện của mạch, kiểm tra pin đồng hồ và que đo còn tốt.
• Tháo cuộn cảm khỏi mạch trước khi đo để tránh ảnh hưởng từ linh kiện khác.
• Lau sạch chân cuộn cảm để đảm bảo tiếp xúc tốt.
• Hiệu chuẩn đồng hồ vạn năng theo hướng dẫn nhà sản xuất.

Cách đo cuộn cảm bằng thang đo điện áp

Nếu đồng hồ vạn năng không có chế độ đo điện cảm trực tiếp, bạn có thể sử dụng thang đo điện áp để đo gián tiếp. Thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Hiệu chỉnh đồng hồ

• Bật đồng hồ và chuyển sang thang đo điện áp (AC hoặc DC tùy mạch).

• Điều chỉnh kim chỉ thị về vị trí 0 trên vạch chia thang đo.

Bước 2: Chọn thang đo phù hợp

• Chọn thang đo điện áp lớn hơn giá trị điện áp dự kiến của cuộn cảm.

• Ví dụ: Nếu điện áp ước tính khoảng 5V, chọn thang đo 10V hoặc 20V.

Bước 3: Kết nối và đo

• Đặt que đo đỏ vào cực cao và que đen vào cực thấp của cuộn cảm. Với điện áp xoay chiều, thứ tự que đo không quan trọng.

• Quan sát kim chỉ thị dừng ở đâu trên vạch chia và ghi lại giá trị.

Bước 4: Tính giá trị điện cảm

Sử dụng công thức:

V = (A × B) / C

Trong đó:

• V: Giá trị điện áp đo được (theo đơn vị thang đo).

• A: Giá trị thang đo điện áp đang sử dụng.

• B: Giá trị điểm kim dừng trên vạch chia.

• C: Giá trị tối đa của vạch chia thang đo.

Ví dụ: Nếu thang đo là 10V, kim dừng ở 0.6 (60% vạch), và vạch tối đa là 1, thì:

V = (10 × 0.6) / 1 = 6V

Cách đo cuộn cảm bằng thang đo điện trở

Một cách khác là sử dụng thang đo điện trở để kiểm tra cuộn cảm, đặc biệt khi xác định tính liên tục hoặc giá trị điện trở của cuộn dây.

Bước 1: Chuyển sang thang đo điện trở

• Đặt đồng hồ về chế độ đo điện trở (Ω).

• Chọn thang đo phù hợp, thường là thang thấp nhất (ví dụ: 200Ω).

Bước 2: Hiệu chỉnh kim

• Chập hai que đo lại và điều chỉnh chiết áp để kim về vị trí 0.

Bước 3: Kết nối cuộn cảm

• Đặt que đo đỏ và đen vào hai đầu cuộn cảm.

• Quan sát kim dừng và ghi lại giá trị trên vạch chia.

Bước 4: Tính giá trị điện trở

Sử dụng công thức:

R = A × B

Trong đó:

• R: Giá trị điện trở (theo đơn vị thang đo).

• A: Giá trị thang đo Ω đang sử dụng.

• B: Giá trị điểm kim dừng trên vạch chia.

Ví dụ: Nếu thang đo là 200Ω, kim dừng ở 0.4 (40% vạch), thì:

R = 200 × 0.4 = 80Ω

Lưu ý: Phương pháp này chủ yếu kiểm tra tính liên tục của cuộn cảm, không cung cấp giá trị điện cảm chính xác.

Cuộn cảm là gì và tại sao cần đo bằng đồng hồ vạn năng?

Cuộn cảm (inductor) là một linh kiện điện tử thụ động, hoạt động dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ. Khi dòng điện chạy qua, cuộn cảm tạo ra từ trường và lưu trữ năng lượng dưới dạng từ trường này. Giá trị điện cảm của cuộn cảm được đo bằng đơn vị Henry (H), thường dao động từ microHenry (µH) đến miliHenry (mH) trong các ứng dụng thực tế. Cuộn cảm xuất hiện phổ biến trong các mạch điện tử, từ thiết bị gia dụng như quạt, tivi đến các hệ thống phức tạp như bộ nguồn chuyển mạch hay mạch cộng hưởng.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của cuộn cảm

Cuộn cảm thường được chế tạo từ một dây dẫn (thường là dây đồng) quấn thành nhiều vòng quanh lõi từ tính, có thể là lõi không khí, lõi sắt hoặc lõi ferit. Số vòng dây, chất liệu lõi và kích thước cuộn cảm quyết định giá trị điện cảm của nó. Khi dòng điện chạy qua, từ trường sinh ra sẽ tạo ra một lực điện động cảm ứng, chống lại sự thay đổi dòng điện theo định luật Faraday. Nhờ đặc tính này, cuộn cảm được sử dụng rộng rãi trong:

• Lọc nhiễu: Loại bỏ tín hiệu không mong muốn trong nguồn điện hoặc mạch âm thanh.

• Lưu trữ năng lượng: Hỗ trợ hoạt động của các bộ nguồn chuyển mạch (SMPS).

• Mạch dao động: Tạo tần số dao động trong các mạch cộng hưởng LC.

• Biến áp: Dùng trong các ứng dụng chuyển đổi điện áp.

Lợi ích của việc sử dụng đồng hồ vạn năng để đo cuộn cảm

Đồng hồ vạn năng là công cụ phổ biến, dễ sử dụng và tiết kiệm chi phí so với các thiết bị chuyên dụng như LCR meter. Sử dụng đồng hồ vạn năng để đo cuộn cảm mang lại các lợi ích:

• Tiện lợi: Phù hợp cho cả người mới bắt đầu và kỹ thuật viên chuyên nghiệp.

• Đa năng: Ngoài đo điện cảm, đồng hồ vạn năng còn đo được điện trở, điện áp, dòng điện.

• Tiết kiệm chi phí: Không cần đầu tư vào thiết bị chuyên dụng đắt tiền.

• Dễ tiếp cận: Đồng hồ vạn năng có sẵn ở nhiều phân khúc giá, từ bình dân đến cao cấp.

Kết luận

Việc đo cuộn cảm bằng đồng hồ vạn năng đúng kỹ thuật không chỉ giúp xác định nhanh tình trạng linh kiện mà còn góp phần đảm bảo an toàn khi sửa chữa, bảo trì các thiết bị điện, điện tử. Cho dù bạn là kỹ thuật viên chuyên nghiệp hay người đam mê DIY điện tử tại nhà, nắm vững quy trình đo cuộn cảm sẽ giúp bạn tránh được những lỗi sai phổ biến, như lắp nhầm linh kiện hỏng, gây cháy nổ hoặc làm gián đoạn hoạt động của mạch.